Filigran (z j. włoskiego la filigrana – znak wodny) to tradycyjna wenecka technika tworzenia naczyń „sznurowanych”, „plecionych” z ręcznie ciągniętych szklanych prętów.
Technika filigranu rozwinęła się w XVI w. na wyspie Murano położonej na lagunie weneckiej i stosowana jest do dziś. Jej nazwa nawiązuje do starożytnej sztuki złotniczej polegającej na zaplatania złotych drucików i rozklepywaniu ich. Początkowo w szklanych obiektach wykorzystywano tylko kolor biały na bezbarwnej bazie (nazywano to lattimo), gdyż biel mniej się zniekształcała w dalszym procesie tworzenia naczynia. Z czasem został on zastąpiony przez filigran, który był bardziej uniwersalny, gdyż umożliwiał łącznie wielu kolorów nitek i bazy. Pokrewnymi technikami filigranowymi były także mezza filigrana (skręt nitek w jedną stronę) i reticello (wykorzystanie w jednym naczyniu prętów skręcanych w przeciwnych kierunkach).
Wszystkie wymienione techniki zaczynają się od przygotowania szklanych lasek o średnicach od 3 do 5 mm, najczęściej z kolorową bazą w środku i bezbarwnymi nitkami na zewnątrz. Wybrany kolor rozgrzany na piszczeli zatapia się w kryształowej bazie, a następnie za pomocą formowania cylindra na drewnianym stole wykonuję się walec do wyciągania pałeczek (lasek).
Cały artykuł dostępny w nr. 1/2023 "Szkła i ceramiki". Zamów już teraz
Bożeny Sacharczuk dialog z naturą
Biroskop - polskie narzędzia dla ceramików
Magdalena Łysiak. Wszystko jest szkliwem
I Międzynarodowe Triennale Rzeźby Ceramicznej
W kręgu porcelanowego dziedzictwa Wałbrzycha. Od „Kristera” do „Krzysztofa”
CeramikFest, festiwal ceramicznych opowieści
Patery Eryki Trzewik-Drost na tle epoki i historii Zakładów Porcelany „Bogucice”
Historia ceramiki bolesławieckiej XVIII i XIX wieku
O miśnieńskich kwiatach, które skradły serca Europejczykom
Wystawa „Kobieta wyzwolona. Polskie art déco w ceramice”
